بسم الله الرحمن الرحیم
مقدمه
امروزه یکی از معیارهای میزان توسعه یافتگی استفاده از اوقات فراغت وبرنامه ریزی برای آن است.اوقات فراغت بستگی به فرهنگ آن جامعه داردنتایج نشان می دهد این است که جوانان امروزه برای گذراندن اوقات فراغت خود ازرسانه های جمعی مثل ماهواره ،تلفن همراه ورایانه استفاده میکنند. ماهواره بزرگترین شبکه ی جهانی است درایران تعدادزیادی ازدانشجویان هستند که ازماهواره استفاده می کنند واین به دلیل این است که برای آنها برنامه ریزی خاصی نشده ونداشتن امکانات مناسب تفریحی،نداشتن آگاهی وسیاست های اقتصادی واجتماعی ونداشتن برنامه صحیح باعث می شود که جوانان به سمت تفریحات ناسالم کشیده شوند وسبب افسردگی وپرخاشگری،خشونت ویاس وناامیدی بین جوانان شود.
هاس وهمکاران به مطالعه فعالیت های فیزیکی اوقات فراغت دانشجویان پرداختند.طبق نتایج فعالیت فیزیکی آنها دویدن،شناوفوتبال بودوتفاوت زیادی بین نحوه گذراندن اوقات فراغت بین مردان وزنان وجود داردوسیاست های اجتماعی واقتصادی نقش مهمی دارد.
برادلی وانگلس به اوقات فراغت بین دختران وپسران پرداختند که پسران زمان بیشتری به بازی های رایانه ای وشرکت درمسابقات وفعالیت های فیزیکی ودختران بیشترزمانشان رابه صحبت بادوستان وخریدومطالعه وموسیقی ورقص وهنرمی گذرانند.
منوچهراشرف الکتابی اوقات فراغت خانواده های شهرتهران طی سه نسل انجام داده است که می توان گفت مفهوم اوقات فراغت درجامعه روستایی-سنتی ودرجامعه شهری-صنعتی تغییرزیادی کرده وباتوجه به کارکردهای اجتماعی،سیاسی،اقتصادی وفرهنگی شکل گرفته ومتغیرهایی مثل سن،تحصیلات،جنسیت،شغل برگذراندن اوقات فراغت تاثیرگذاشته است.
فرشته انصاری نیزدرمورد دانش آموز دختردبیرستانی انجام داده است دردومنطقه آموزش وپرورش تهران که به صورت پرسشنامه ومصاحبه بوده ونتایج برآمده نوع شغل پدر،میزان دسترسی به امکانات،سطح تحصیلات پدرومادرارتباط مستقیم داردونارضایتی ازاوقات فراغت دربیشترگروه ها بود.
مروری برمبانی نظری پژوهش
وبلن جامعه شناس کلاسیک معتقد است که چشم وهم چشمی ومدباعث رقابت مردم درمصرف می شود وتبلیغ هایی که ازسوی رسانه ها انجام می شود.ازنظرآدورنو مردم درجامعه ی سرمایه دارتحت تاثیر فرهنگ ونیازهای آن هستند.مارکوزه به تاثیرات وسایل ارتباط جمعی اشاره کرده است.بوردیو شیوه های سرگرمی وورزشی را به سرمایه داران اقتصادی معطوف کرده است.همچنین درنظریه کاشت توسط جورج گربنر مطرح شده استدلال ایشان این است که تلویزیون یک عضو خانواده شده وکسانی که بیشترتلویزیون تماشامی کنند درمقابل کسانی که کمتر تلویزیون میبیننددنیارابی ارزش می بینندواین آثار بلندمدت برنگرش بیننده تاثیرداردنه بررفتاراو. شبکه های ماهواره ای بااستفاده ازچهره های مشهوردرتبلیغات برای متقاعدکردن مردم ادعا میکنند که مصرف این محصولات زندگی آدمی رابهتر می کند ویاجسم وبدن رازیبا ترمی کنند.افرادی که به ارزش های اسلامی پایبند باشند کمتر با سبک غربی ها موافق بوده وبه حفظ فرهنگ خود می پردازند.
روش پژوهش
جامعه آماری تحقیق کلیه دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشکده مدیریت واقتصاد ودانشگاه آزاداسلامی واحدعلوم وتحقیقات تهران است که تعدادکل آنها3370نفراست که3000نفردرمقطع کارشناسی ارشد و370نفردرمقطع دکترا مشغول تحصیل هستند که به صورت تصادفی استفاده شده است.حجم این نمونه ازفرمول کوکران 345نفرتعیین شدکه تعداد304نفردرمقطع کارشناسی ارشد و41نفردرمقطع دکتراهستند. ازپرسشنامه استفاده شده که درمیانگین میزان تماشای ماهواره به تفکیک سن،جنس وتحصیلات ودرآمدپرداخته شده است.
یافته ها
205نفرزن و140نفرمرد هستند.82نفرازافراد سنین کمتر از25سال و160نفردررده سنی 25-30 سال ،64نفردررده ی سنی 30-35 سال،27نفردررده سنی35-46 سال و12نفرازافراددررده سنی45سال به بالاهستند.75نفرفاقد درآمد،42نفرکمتراز500هزارتومان درماه درآمددارند،133نفر500هزارتومان تایک میلیون تومان،79نفریک تادومیلیون و16نفرازافراد درآمدشان دومیلیون به بالاست.270نفرشاغل،75نفربیکارهستند.
میانگین تماشای ماهواره درطول شبانه روز
متوسط تماشای ماهواره درطول شبانه روز2ساعت و30دقیقه وکمترین میزان1ساعت وبیشترین مقدار5ساعت است.
کدام برنامه های تلویزیونی ماهواره ای رابیشترنگاه می کنید؟
بیشترین فراوانی 224نفرازافرادبیشترسریال های ماهواره راتماشامی کنند وکمترین فراوانی 6نفربرنامه های مذهبی ماهواره راتماشا می کنند.
تماشای شبکه های تلویزیونی ماهواره چه تاثیری بر نحوه گذراندن اوقات فراغت شماداشته است؟
بیشترین میانگین مربوط به مهمانی وپارتی است به این معناکه تماشای شبکه های تلویزیونی ماهواره ای برشرکت در مهمانی و پارتی تاثیرزیادی داشته است وکمترین میانگین مربوط به شرکت درمراسم عبادی ومذهبی وشرکت در انجمن علمی وادبی است واین نیز بدان معناست که تماشای شبکه های تلویزیونی ماهواره ای باعث می شود دانشجویان کمتردرمراسم عبادی ومذهبی ودرانجمن های علمی وادبی شرکت کنند.
بررسی فرضیه ی تحقیق
بنابراین بااطمینان می توان گفت 95درصد ارتباط بین دومتغیر وجوددارد.یعنی افزایش تماشای ماهواره ای باعث افزایش تغییر درنحوه ی گذراندن اوقات فراغت دربین دانشجویان می شود.
بررسی تاثیر متغیرهای جمعیت شناختی برمیزان تماشای ماهواره
1.جنسیت
ابتدافرض واریاس دوجامعه بررسی میشود.درنتیجه جهت بررسی میانگین ها میتوان بااطمینان گفت 95درصد دانشجویان زن ومرد تفاوت معنی داری وجودداردوتماشای ماهواره دردانشجویان دختربیشتر ازدانشجویان پسراست.
2.سن
باتوجه به آمار توصیفی وبررسی آزمون آنالیز واریانس متغیر میزان تماشای ماهواره به تفکیک سن وآزمون فیشرمی توان گفت میانگین تماشای ماهواره درسطوح دارای اختلاف معنی داری است.هرچه سن دانشجویان کمتر باشد میزان تماشای ماهواره در آنها بیشتر است.
3.مقطع تحصیلی
باتوجه به آمارتوصیفی و بررسی آزمون میانگین تماشای ماهواره به تفکیک مقطع تحصیلی بنابراین می توان گفت میانمگین تماشای ماهواره در دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد بیشترازدانشجویان دکترا است.
4.درآمد
باتوجه به آمارتوصیفی وبررسی آزمون آنالیزواریانس متغیر میزان تماشای ماهواره به تفکیک درآمد وآزمون فیشر بنابراین می توان گفت هرچه سطح درآمد افراد بیشتر می شود میزان تماشای ماهواره کاهش می یابد.
نتیجه گیری
یافته ها نشان داد که تماشای شبکه های ماهواره بر نحوه ی گذراندن اوقات فراغت دانشجویان تاثیر مستقیم دارد.به این معنا که هر چه دانشجویان ساعت بیشتری را به تماشای شبکه های ماهواره ای می گذرانند نحوه ی گذراندن اوقات فراغت شان بیشتر تغییر می کند.وبیشتر تحت تاثیر آنچه دیده اند قرار میگیرند.بیشترین میانگین تاثیر شبکه های ماهواره ای مربوط به مهمانی وپارتی بود.وکمترین میانگین شرکت در مراسم مذهبی وانجمن های علمی وادبی بود. درایران نحوه ی گذراندن اوقات فراغت بیشترمنفعل است وگروه محدودی ازافراد درگروه های ورزشی واجتماعی شرکت می کنند واکثر فراغت خودرا درمقابل تلویزیون یاماهواره سپری میکنند.
پیشنهادها
1. الگوی مناسب برای جوانان که بافرهنگ ها وارزش هایی که باجامعه سازگاری داشته باشد،وجودداشته باشد.وبرای هرشهرومنطقه باتوجه به شرایط محیطی وفرهنگی وباتوجه به علایق جوانان صورت گیرد.
2.مسئولان موظفند نیازهای جوانان روخوب بشناسند وبرای تامین آنهابرنامه ریزی کنند.مانند وزارت ورزش جوانان وسازمان صداوسیما شهرداری ها بتوانند کمبود فراغتی در جامعه در میان اقشار محروم جامعه فراهم کنند.
3.می توان باآگاهی بخشیدن به جوانان برای فناوری فعال درغرب تاحدودی ازرابطه آنها بافرهنگ های دیگر کاست.
4.رسانه ی ملی می تواند ازهویت ایرانی و فرهنگ اسلامی به درستی دفاع کند والگوهایی درزمینه ی نحوه گذراندن اوقات فراغت ارائه کند.
5. دولت باید بستری مناسب واماکن وفضاهای متنوع جهت اوقات فراغت رااعم از سالن های ورزشی،فرهنگسراها،پارک ها،نمایشگاه هاومجتمع های فرهنگی وهنری وهمچنین خصوصی سازی بخش فرهنگ وهنررافراهم کند.
منابع
نصیری ، بهاره وشهاب الدین ، پریا(1394) . رسانه . فصلنامه ی علمی-ترویجی وسایل ارتباط جمعی سال بیست وششم ، شماره 4 ،شماره 101 ،85-104 .
پایان
